Kierownik projektu: Dr Joanna Rydzewska-Siemiątkowska
Agencja finansująca: Kancelaria Premiera Finlandii
Okres realizacji: 2023-2024
Jednostka: Katedra Hungarystyki
Dr Joanna Rydzewska-Siemiątkowska z Katedry Hungarystyki UW rozpoczęła współpracę z Instytutem Języków Finlandii i Uniwersytetem Helsińskim w ramach projektu grantowego „Säädöskielen ymmärtäminen” (‘Rozumienie języka aktów prawnych’), finansowanego przez Kancelarię Premiera Finlandii w ramach Programu analityczno-badawczego wspierającego rządowy proces decyzyjny (VN TEAS). Projekt jest realizowany od marca 2023 do kwietnia 2024 roku, a przyznany budżet to 150 000 euro. Celem projektu jest zbadanie rozumienia fińsko- i szwedzkojęzycznych tekstów prawnych przez różne grupy użytkowników oraz wypracowanie praktycznych wytycznych dla poprawy jakości języka prawnego. Przeprowadzone zostaną ankiety internetowe oraz badania fokusowe z udziałem specjalistów w dziedzinie prawa oraz niespecjalistów. Zostaną wyjaśnione potencjalne różnice w rozumieniu tekstów prawnych przez te grupy z uwzględnieniem czynników językowych oraz pozajęzykowych, które stanowią wyzwanie dla czytelnika.
Więcej informacji w języku fińskim na stronie Instytutu: https://www.kotus.fi/nyt/
Konkurs: OPUS 11
Kierownik projektu: prof. dr hab. Ewa Geller
Okres realizacji: 2017-2021
Jednostka: Instytut Germanistyki
Kontakt językowy to zjawisko występujące zawsze wtedy, kiedy jednostki lub grupy społeczne dzielące wspólną przestrzeń zmuszone są do posługiwania się we wzajemnej komunikacji więcej niż jednym językiem. Choć we współczesnym, silnie skomunikowanym i mobilnym świecie spotykamy się z nim na każdym niemal kroku, jest ono tak dawne, jak dawne są interakcje kulturowe i społeczne między grupami różnojęzycznymi. Jednak jego systematyczny opis naukowy prowadzony jest dopiero od kilkudziesięciu lat. Dziedzinę zajmującą się tą problematyką określa się mianem lingwistyki kontaktu językowego lub lingwistyki kontaktowej. Choć na świecie (zwłaszcza w krajach anglosaskich) rozwija się ona bardzo dynamicznie, w Polsce wydaje się jak dotąd mało znana. Strategie pokonywania "barier językowych" – bo do tego w istocie sprowadza się kontakt językowy – bada się zwykle w odniesieniu do osób (bilingwizm) lub całych grup (dyglosja). Skutki ich stosowania można zaś postrzegać zarówno z perspektywy samych użytkowników języka, jak i pod kątem zmian dających się zaobserwować w samej jego tkance (tj. systemie języka). Im kontakt językowy trwa dłużej, im bardziej jest intensywny i dotyczy większej liczby domen (tj. obszarów aktywności, takich jak codzienne kontakty sąsiedzkie, proces edukacyjny, wymiana towarów i usług, udział w życiu kulturalnym lub politycznym itp.), tym bardziej zmiany te stają się zróżnicowane i głębokie. Najczęściej są one jednak niezauważalne dla samych użytkowników, np. w sytuacjach kiedy posługując się własnym językiem wtrącają wyrazy z języka rozmówcy, aby być lepiej zrozumianym. Mogą one prowadzić także do daleko idących przemian typologicznych a w skrajnych przypadkach do całkowitego porzucenia wcześniejszego języka na rzecz innego. Zjawiska związane z kontaktem językowym układają się więc w swoiste kontinuum zmian wywoływanych oddziaływaniem jednego języka na drugi, na którego początku ma miejsce wtrącanie obcych słów do mowy rodzimej, zaś na końcu – zamiana języka na inny. Celem naszego projektu jest dogłębne i wielopłaszczyznowe przestudiowanie pierwszych trzech stadiów tego kontinuum, w których dochodzi najpierw do okazjonalnego wtrącania obcych słów (tzw. przełączanie kodów), następnie do ich zapożyczania i dostosowywania do systemu mowy rodzimej aż staną się wyrazami w pełni zintegrowanymi, których obcość zatraciła się w długim procesie akomodacji językowej. Za obiekt naszych badań przyjęliśmy jidysz, język polskich Żydów, z którym polszczyzna pozostawała w kilkusetletnim kontakcie, stając się dlań jednym z najistotniejszych języków-dawców. Kontakt polszczyzny z jidysz, choć przez swoją długotrwałość, intensywność i wielowymiarowość społeczną i kulturową stanowi wręcz modelowy przykład wzajemnego oddziaływania języków, nie został do tej pory gruntownie przebadany. Mimo, że ślady jakie polszczyzna odcisnęła na substancji językowej jidysz jako język dominujący na wspólnym terytorium nie ograniczają się – co należy podkreślić – do zjawisk kojarzonych tradycyjnie z zapożyczaniem wyrazów, to gruntowne ich przebadanie na tle kontinuum kontaktowych zmian językowych jest punktem wyjścia do zrozumienia innych powiązanych faktów językowych natury gramatycznostrukturalnej. Wykorzystując długotrwały kontakt polszczyzny z jidysz jako model badawczy, pragniemy sformułować generalizacje pozwalające na lepsze zrozumienie takich kwestii jak powody zapożyczania takich a nie innych wyrazów, bądź czynniki sprzyjające i przeciwdziałające ich zadomowieniu się w języku. Dzięki humanistyce cyfrowej dostarczającej narzędzi badawczych w postaci dających się dowolnie opisywać i przeszukiwać elektronicznych baz danych, powstanie reprezentatywny korpus zapożyczeń polskich w języku jidysz, który nie tylko będzie narzędziem badawczym lecz na zaawansowanym etapie prac projektowych zostanie przekształcony w Internetowy słownik polskich zapożyczeń w jidysz. W związku z przeniesieniem się po Holocauście centrum języka jidysz, jakim Polska była w ubiegłych wiekach, daleko poza jej granice, słownik taki będzie miał nie tylko znaczenie poznawcze, lecz przede wszystkim praktyczne, jako narzędzie referencyjne np. dla tłumaczy czy naukowców zagranicznych, badających teksty języka jidysz pochodzące z okresu, kiedy pozostawał on pod dużym wpływem krajowego języka polskiego.
Konkurs: OPUS 13
Kierownik projektu: dr Rafał Reichert
Okres realizacji: 2018-2021
Jednostka: Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich
W XVIII wieku europejska scena geopolityczna świata była zdominowana przez konflikty imperialne między Wielką Brytanią, Francją i Hiszpanią, które w tym okresie intensywnie reformowały i rozwijały Królewskie Marynarki Wojenne. Ta rywalizacja o panowanie na morzach świat wpłynęła na postęp technologiczny, gospodarczy i militarny i stymulowała go, a jednocześnie przyczyniała się do wzrostu zapotrzebowania na zasoby naturalne (metale szlachetne i drewno) w celu utrzymania Królewskich Marynarek Wojennych w stanie gotowości bojowej oraz powiększania ich o nowe okręty. Celem tego projektu badawczego jest pokazanie ogromnego znaczenia zasobów leśnych pochodzących z dwóch regionów, Bałtyku Południowego (obecnie tereny Polski, Niemiec, Rosji i Litwy) oraz wicekrólestwa Nowej Hiszpanii (dziś Meksyk i Kuba), w strategii budowania potęgi morskiej przez hiszpańskich Burbonów w XVIII wieku. Trzeba podkreślić, że lasy znajdujące się na tych terytoriach były głównym źródłem drewna, żywicy i smoły, czyli podstawowych produktów stosowanych w budownictwie okrętowym. Zebrania nowych informacji na ten temat podczas kwerend w archiwach i bibliotekach w Polsce, Hiszpanii, Meksyku i na Kubie pozwoli na odtworzenie dokładnej historii handlu drewnem na potrzeby Hiszpańskiej Marynarki Wojennej w XVIII wieku. Pozyskane z materiałów źródłowych dane zostaną zarejestrowane w bazie danych, co ułatwi ich analizę w późniejszych etapach rozwoju projektu badawczego oraz pozwoli na wykorzystanie ich przy towrzeniu map i statystyk Systemu Informacji Geograficznej (GIS). Dzięki temu ostatniemu narzędziu będzie można wskazać obszary lasów z południowego Bałtyku i Nowej Hiszpanii, z których pochodził surowiec drzewny wykorzystywany przez Imperium Hiszpanii. Ponadto zebrane dane pozwolą stworzyć statystyki dotyczące wielkości i wartości zasobów leśnych użytych na potrzeby Hiszpańskiej Marynarki Wojennej oraz odtworzyć globalne szlaki morskie w handlu zasobami leśnymi między Starym a Nowym Światem. Podsumowując, proponowane badania mają nam pomóc w zrozumieniu rozwoju globalizacji, gdzie bazę do analizy stanowić będzie handel drewnem w świecie atlantyckim, ze szczególnym uwzględnieniem powiązań Hiszpanii z północną i centralną Europą oraz hiszpańskimi koloniami w rejonie Zatoki Meksykańskiej i Morza Karaibskiego. Z drugiej strony analiza eksploatacji zasobów leśnych może udowodnić tezę, że deforestacja w tych regionach ściśle wiązała się z imperialną walką o dominację na morzach świata, w której przemysł okrętowy odegrał ogromną rolę, spełniając wielkomocarstwowe ambicje Hiszpanii i jej rywali.
Konkurs: SONATINA 2
Kierownik projektu:: dr Katarzyna Szoblik
Okres realizacji: 2018-2021
Jednostka: Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich
Badania zaplanowane w prezentowanym projekcie mają na celu odtworzenie znaczenia i sposobu działania tradycji oralnej w systemie komunikacji rdzennych mieszkańców Centralnego Meksyku. W epoce przed i bezpośrednio po spotkaniu Starego i Nowego świata grupy te przekazywały wiedzę o przeszłości i o otaczającej rzeczywistości za pomocą różnych, wzajemnie się uzupełniających środków komunikacji, takich jak zapis graficzny kodeksów, czy różne formy niewerbalnego kodowania informacji. Jednak dominującym sposobem komunikowania się była tradycja oralna. Jak wykazały dotychczasowe badania nad oralnością w różnych kulturach świata, sposób konstruowania przekazu oralnego znacznie różni się od informacji przekazywanych za pomocą pisma. Na przykład, wiedza historyczna, która w myśl standardów współczesnej kultury Zachodu rozumiana jest najczęściej jako zestawienie najważniejszych dat, faktów, wydarzeń i postaci, w kulturach oralnych przybiera zazwyczaj formę dynamicznej narracji, w której dbałość o podanie dokładnych danych ustępuje miejsca potrzebie wyjaśnienia sposobu, w jaki przeszłość ukształtowała teraźniejszość. Jednym ze sposobów wytłumaczenia znaczenia wydarzeń przeszłych dla współczesnego kształtu świata jest osadzanie informacji historycznych w strukturach symbolicznych mitu, czyli świętej historii, której celem jest przecież wyjaśnienie zasad funkcjonowania świata. Innym ważnym narzędziem wykorzystywanym przez oralność jest topos kulturowy, rozumiany jako „miejsce wspólne”, czyli element tradycji danej kultury, mający dla jej członków jasną wartość symboliczną, który może być dowolnie przerabiany w zależności od potrzeb danej narracji. Celem niniejszego projektu jest odnalezienie takich toposów w korpusie tekstów dawnych pieśni azteckich, zapisanych w dwóch kolonialnych manuskryptach pt. Cantares mexicanos i Romances de los Señores de la Nueva España. Nakreślenie stałych form należących do oralności azteckiej i zrekonstruowanie ich pełnego znaczenia przyczyni się do pełniejszego zrozumienia sposobu postrzegania i rozumienia świata w tym kręgu kulturowym. Ponadto, umiejętność rozróżnienia azteckiego dyskursu oralnego będzie miała przełomowe znaczenie dla poprawnej interpretacji kolonialnych kronik, będących dla wielu Mezoamerykanistów podstawowym źródłem wiedzy w prowadzonych badaniach. Kroniki te, redagowane na przestrzeni XVI i XVII wieku, choć swą formą niejednokrotnie próbują naśladować annały europejskie, powstały w rzeczywistości w oparciu także o zapisy indiańskich ksiąg zwanych kodeksami oraz informacje oralne przekazywane przez lokalną starszyznę. Są one zatem swoistą mieszanką historiograficznej konwencji renesansowej Europy i indiańskiej tradycji oralnej. Oba te nurty stapiają się w nich w taki sposób, że bardzo trudno je rozróżnić. W rezultacie, zdarza się, że wydarzeniom mitycznym czy toposom kulturowym przypisywana jest wartość historyczna, co prowadzi nie tylko do frustracji badacza w obliczu rozbieżności w szczegółach podawanych na ten sam temat przez różne źródła, co uniemożliwia zamierzoną analizę historyczną, ale także utrudnia pełne zrozumienie ideologii azteckiej. Zaplanowane w ramach tego projektu badania zmierzające do zidentyfikowania toposów kulturowych w pieśniach, będących zapisem „czystej” oralności, a następnie odnalezienie ich w kronikach, będących mieszanką stylów, ma zatem na celu ułatwienie pracy innym badaczom. Pozwoli to wyciągnąć także ogólne wnioski na temat funkcjonowania azteckiej tradycji oralnej i jej roli społeczno-kulturowej. Wymiernym efektem tego projektu będzie anglojęzyczna monografia poświęcona obecności i znaczeniu toposów kulturowych w azteckiej tradycji oralnej. Będzie ona zawierać szczegółowe i dobrze udokumentowane przekłady wybranych pieśni. Ponadto, zaplanowano także przygotowanie publikacji popularnonaukowej w języku polskim, w której zaprezentowane zostaną przekłady wybranych pieśni na język polski.
Konkurs: MINIATURA 3
Kierownik projektu: dr Anna Działak-Szubińska
Okres realizacji: 2019-2021
Jednostka: Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich
Kwerenda w Biblioteca Nacional de Portugal.
Konkurs: PRELUDIUM 18
Kierownik projektu: mgr Breno Silva
Okres realizacji: 2020-2022
Jednostka: Instytut Anglistyki
Nauka języka obcego wymaga kilku lat i dużej motywacji, a ważna częścią tego procesu jest uczenie się słownictwa. Studenci uniwersytetu uczący się w języku angielskim muszą skutecznie opanować formalne słownictwo akademickie, co może być dla nich sporym wyzwanie. Musza oni nie tylko rozumieć skomplikowane teksty w języku angielskim, ale także sami takie teksty tworzyć. Niedawne badania prowadzone na różnych uczelniach światowych pokazały, że studentom często brakuje opanowania słownictwa akademickiego. Również w Polsce badania przeprowadzone w 2018 r wykazały, że około 50% studentów na poziomie licencjackim nie ma odpowiedniej znajomość słownictwa. Jest to problem, który powinien zostać rozwiązany w ramach czasowych kształcenia uniwersyteckiego. Jednym ze sposobów przyspieszenia uczenia się słownictwa jest użycie kluczowego słownictwa (słów akademickich) w rutynowych zadaniach, takich jak pisanie. Projekt obecny ma na celu zbadanie, jak rozwijać słownictwo studentów poprzez pisanie dla celów akademickich. W szczególności zbadana zostanie skuteczność uczenia się słownictwa poprzez użycie konkretnych słów w trakcie pisania esejów argumentacyjnych (typowe zadanie w szkolnictwie wyższym), pod presją czasu i bez presji czasu, jak również w trakcie pisania zdań. W badaniu stwierdzę, na ile pisanie złożonego eseju, zwłaszcza pod presją czasu, może lub utrudniać naukę słownictwa w stosunku do pisania prostszych form akademickich. Zakładam, że pisanie złożonych esejów nie ułatwi nauki słownictwa ze względu na ilość informacji, którą muszą przetworzyć studenci. Zakładam też, że pisanie esejów może być skuteczniejsze dla nauki słownictwa niż pisanie zdań. Pisane to naturalna czynność na w trakcie studiów na uczelni wyższej. Warto zbadać, jakie korzyści w nauce słownictwa może przynieść naszym studentom pisanie różnych typów tekstów. Ten projekt pomoże nam zrozumieć jak pisanie wspomaga proces uczenia się słow. Może też wyposażyć nauczycieli akademickich w wiedzę i skuteczne instrumenty w nauczaniu słownictwa.
Konkurs: Preludium 17
Kierownik projektu: dr Zofia Grzesiak
Okres realizacji: 2020-2023
Jednostka: Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich
Celem niniejszego projektu jest kompleksowa analiza i opis filozoficznych powiązań idei Jorge Luisa Borgesa (1899-1986) i ‘patafizyki, stworzonej w XIX wieku przez Alfreda Jarry'ego fikcyjnej nauki wyimaginowanych rozwiązań, badającej zasady rządzące wyjątkami i opisującej świat, który jest uzupełnieniem naszego. Główna hipoteza projektu zakłada, że Borges jest oryginalnym ‘patafizycznym myślicielem, co można dostrzec w jego podejściu do poetyckiego wpływu, nauki, poznania i interpretacji rzeczywistości i kultury, a także do kwestii „ja”. Zamierzam zbadać wszystkie te problemy i zaproponować opis „Borgesowskiej ‘patafizyki”, łączącej teorie literaturoznawcze i krytyczne. Borges był jednym z najważniejszych pisarzy XX wieku, uznanym nie tylko w rodzimej Argentynie, lecz także na całym świecie. Jego prace wpłynęły na największe umysły epoki, jak Gilles Deleuze czy Michel Foucault, a także na wielu krytyków literackich, jak John Barth i Gérard Genette, którzy umieścili go w centrum swych teorii postmodernizmu i intertekstualności. Problem stawiany w tym projekcie nigdy nie był jednak badany. ‘Patafizyczny charakter idei Borgesa zaobserwował tylko Juan Esteban Fassio, tłumacz Jarry’ego na hiszpański i członek pierwotnego Collège de 'Pataphysique (instytucji „badań uczonych i bezużytecznych” założonej w Paryżu w 1948 r.). Połączenie Borgesa i ‘patafizyki zostało też wykorzystane przez Christiana Böka w monografii ‘Pataphysics. The Poetics of an Imaginary Science (2002), lecz na zasadzie anegdoty. Zestawienie Borgesa i ‘patafizyki jest innowacyjnym, oryginalnym podejściem do twórczości argentyńskiego autora, które pozwoli nam w najpełniejszy sposób zaprezentować wywrotowy potencjał jego tekstów i wypełnić lukę w aktywnej i bogatej dziedzinie badań nad Borgesem. Projekt stanowić będzie również istotny wkład w teorię literacką i krytyczną, dodając nowe konteksty do badań filozoficznych powiązań Borgesa. Celem projektu jest wykazanie ‘patafizycznego charakteru tych spośród tekstów i pomysłów Borgesa, które dotyczą ważniejszych problemów teoretycznych: wpływu literackiego, relacji między filozofią, literaturą (a więc i fikcją) a nauką, jak również idei podmiotu konfrontującego się z bezsensownością istnienia. Analiza tych problemów wydaje się dziś szczególnie istotna, gdyż zarówno ‘patafizyka, jak i teksty Borgesa, paradoksalnie, są uważane za zjawiska istotne dla badań kreatywnego przetwarzania danych (creative computing), oraz mogące przyczynić się do ulepszenia naszej interpretacji ewoluującego technologicznie świata. Ogólny plan projektu zakłada zbadanie powiązań Borgesa i ‘patafizyki, które zostały (prawie) wskazane, lecz nigdy ich nie przestudiowano. Istnieją dwa główne obszary, w których te problemy się spotykają: teoria literackiego wpływu Harolda Blooma i badania poświęcone Borgesowi i nauce. Proponuję reinterpretację The Anxiety of Influence Blooma (1973), który przyznaje, że teoria wyimaginowanych rozwiązaniach jest źródłem jego idei, ale ostatecznie wyklucza ze swej interpretacji zarówno ‘patafizykę, jak i Borgesa, gdyż wydają się zaprzeczać jego wnioskom. Jak zauważyłam w kilku artykułach, można w tej sytuacji stwierdzić, że w oparciu o idee Borgesa i ‘patafizyki należy skonstruować alternatywną teorię wpływu poetyckiego, której sformułowanie to pierwsze zadanie badawcze tego projektu. Zawiera ono, z jednej strony, teoretyczne podejście do wpływu i intertekstualności wywodzące się z ‘patafizyki i tekstów Borgesa, z drugiej - analizę porównawczą trzech przypadków argentyńskich ‘patafizyków: Borgesa, Julia Cortázara i Macedonia Fernándeza. Teoretycy zajmujący się Borgesem często skupiają się na problemie powiązań miedzy jego tekstami a rozmaitymi koncepcjami naukowymi; zjawiska tego dotyczą, na przykład Borges y la matemática Guillerma Martíneza (2003) i Unthinking Thinking: Jorge Luis Borges, Mathematics and the New Physics Floyda Merrella (1991). W tego typu pracach Borges zwykle przedstawiany jest jako poważny pisarz, interpretujący rzeczywistość przez pryzmat nauki i metaforycznie opisujący matematyczne lub fizyczne zasady rządzące światem. Niemniej jedna, tego typu podejścia nie biorą pod uwagę radykalnej krytyki Borgesa wobec dyskursu i metod naukowych. Alan Pauls, w eseju El factor Borges (2004), stwierdza, że powinno się zaproponować inne odczytanie Borgesa, podkreślające jego humorystyczną, ironiczną, a także niezwykle sceptyczną interpretację świata. Pauls, nieświadomie, postuluje lekturę ‘patafizyczną, która mogłaby pozwolić na wytworzenie nowej, metafizyczno-epistemologicznej, ‘patafizyczno-Borgesowskiej teorii, co stanowi kolejne zadanie badawcze w tym projekcie. Jego celem jest nie tylko reinterpretacja „naukowości” literatury Borgesa, lecz także rewizja problemu „powagi”. Jej przeciwieństwo to nie tyle szaleństwo czy absurd, co ludyczna i krytycznie zdystansowana postawa wobec rzeczywistości, podważająca prawomocność uzasadnień naukowych i działania zdrowego rozsądku w celu ukazania ich względności i arbitralności. Borges i ‘patafizyka stymulują kolejny powrót do namysłu nad zasadnością wytycznych poważnego dyskursu naukowego oraz ponowne podjęcie tematu napięcia między wiedzą i ogłupieniem, badanego nie tylko przez ‘patafizyków, lecz także filozofów zajmujących się krytyczną analizą „racjonalności” naszej kultury. Realizacja projektu wymaga przeprowadzenia kwerend w kilku międzynarodowych ośrodkach (m.in. Borges Center na Uniwersytecie w Pittsburghu, Argentyńskiej Bibliotece Narodowej w Buenos Aires, IberoAmerikanisches Institut w Berlinie). Materiały w nich zebrane posłużą do pogłębionego zbadania różnych podejść do ‘patafizyki oraz interpretacji Borgesa, a następnie do szczegółowej analizy porównawczej Borgesa i innych ‘patafizycznych myślicieli, co ostatecznie doprowadzi do opisu specyficznej ‘patafizyki Borgesa, posiadającej konsekwencje dla literatury (argentyńskiej i światowej), teorii i filozofii.
Konkurs: OPUS 18
Kierownik projektu: dr hab. Agnieszka Otwinowska-Kasztelanic
Okres realizacji: 2020-2023
Jednostka: Instytut Anglistyki
Choć na świecie jest wiele osób wielojęzycznych, samo uczenie się języka trzeciego jest bardzo złożonym procesem. Naukę języka trzeciego kształtują podobieństwa i różnice pomiędzy językami już znanymi (np. językiem ojczystym, polskim oraz językiem angielskim, który jest językiem obcym), a nowym językiem (np. włoskim). W skrócie, niektóre cechy znanych języków mogą być przeniesione do nowego języka drogą, tak zwanego, transferu. Proces ten może zarówno ułatwiać jak i utrudniać naukę tego języka. Na przykład te cechy znanych i nowych języków, które są siebie podobne mogą sprzyjać nauce, a te cechy które je różnią mogą być przeszkodą w nabywaniu nowego języka trzeciego. Ten obraz procesu nabywania języka trzeciego jest jednak bardzo uproszczony. Najnowsze badania wskazują, że wpływ znanych języków na naukę trzeciego języka może być kształtowany przez wiele dodatkowych czynników, takich jak okoliczności, w których języki są nabywane, poziom znajomości języków obcych oraz różnice indywidualne w zakresie zdolności językowych. Dokładny charakter tych złożonych zależności nie został jeszcze zgłębiony. Obecny projekt ma nadzieję to zmienić. Projekt ma na celu pogłębienie wiedzy o mechanizmach nabywania słownictwa języka trzeciego. W tym celu zaplanowane zostały obszerne badania z udziałem Polaków znających angielski jako język obcy i uczących się języka włoskiego jako języka trzeciego. Zbadamy czy i w jaki sposób znajomość języka polskiego i języka angielskiego kształtuje uczenie się włoskich słów, które są, lub nie są podobne do polskich i/lub angielskich. Po pierwsze, dzięki zastosowaniu dokładnych zadań psycholingwistycznych, zbadamy u uczniów poziom ich znajomości języków obcych i uzyskamy dane dotyczące ich zdolności do uczenia się języków (np. pamięci roboczej, funkcji pamięciowych itp.). Następnie sprawdzimy znajomość starannie dobranych słów języka włoskiego i zbadamy jak poziom biegłości językowej i zdolności do uczenia się języków wpływają na znajomość tych słów. Chcemy też stworzyć model znajomości słów i struktur w zależności od stopnia ich podobieństwa do języka polskiego i angielskiego. Dalej, w eksperymencie przeprowadzonym w klasie sprawdzimy jak słowa włoskie przyswajane są w warunkach naturalnych. W końcu, w laboratoryjnym badaniu eksperymentalnym, przyjrzymy się procesowi uczenia się włoskich słów od podstaw u Polaków, którzy znają angielski, ale nigdy nie uczyli się włoskiego ani innych języków romańskich (hiszpańskiego, portugalskiego, francuskiego, itp.). Podsumowując, nasze badania mają na celu zgłębienie mechanizmów przyswajania słownictwa języka trzeciego u osób dorosłych i przybliżenie nas do rozwikłania zagadek wielojęzyczności.
Konkurs: BEETHOVEN CLASSIC 3
Kierownik projektu: dr hab. Katarzyna Mikulska
Okres realizacji: 2020-2023
Jednostka: Instytut Anglistyki
Popularnym i przeważającym podejściem w badaniach nad systemami pisma jest stwierdzenie, że pismo powstaje w celu odzwierciedlenia języka mówionego, a co za tym idzie, jedynym „prawdziwym” i „właściwym” systemem pisma jest alfabet. Nic bardziej mylnego. Głęboko zakorzenione podejście w badaniach nad pismem wypracowane w tzw. kulturze zachodniej zaczyna być zastępowane badaniami nad szeroko pojętymi systemami zapisów, które nie mają na celu wiernego kodowania mowy, a raczej odzwierciedlają konstrukcje myślowe oraz są zrozumiałe dla odbiorcy niezależnie od tego, jakim językiem się posługuje (jak np. zapis chemiczny, czy muzyczny). Duża część wiedzy świata zachodniego jest kodowana za pomocą takich systemów graficznych, a nie pisma alfabetycznego. Takie podejście do badań nad pismem sprawiło, że wiele systemów komunikacji graficznej, szczególnie te powstałe w Nowym Świecie, zostało wyłączonych z badań nad piśmiennością. Celem niniejszego projektu jest opracowanie uniwersalnej metodyki badań nad rdzennymi amerykańskimi systemami zapisów, dzięki czemu możliwe będzie lepsze zrozumienie sposobów komunikacji i przekazywania wiedzy wśród amerykańskich społeczności tubylczych. Tym samym projekt odpowie na pytania, jak systemy graficzne funkcjonują w rdzennych kulturach Ameryki oraz jaki wkład w rozwój ogólnej teorii pisma może mieć ich zrozumienie. Zadaniem prezentowanego projektu jest przeanalizowanie różnorodnych przykładów amerykańskich systemów zapisu za pomocą podobnej metodyki badań. Każdy z pięciu przykładów stanowi osobny subprojekt. W obrębie subprojektów zostaną zbadane: 1) wielopoziomowy zapis w kodeksach mixteckich i dywinacyjnych z obszaru środkowego Meksyku, 2) przedhiszpański system zapisu z Tiwanaku i inkaski z obszaru Andów, 3) pismo tio-tio i jego związki z kulturą materialną ludu Yukpa z obszaru od Przesmyku Panamskiego po Kolumbię, 4) „czytanie ziaren” czyli logika komunikacji graficznej/wizualnej w systemie dywinacyjnym indiańskiej grupy etnicznej Ayöök w Meksyku oraz 5) formalne i strukturalne sposoby kodowania znaczeń w przedhiszpańskiej sztuce naskalnej z północnej Wenezueli. Punktem wyjścia do badań są tezy Carla Severiego (wypracowane do badań systemów zapisu z południowoamerykańskich Nizin) oraz Roya Harrisa (dotyczące ogólnej teorii pisma), a także dotychczasowe prace naszego zespołu, które wykazały, że systemy zapisu mogą być wielowymiarowe. Dlatego też prezentowany projekt jest interdyscyplinarny, łączący w sobie teorie i metody stosowane w różnych dziedzinach nauki: lingwistyce, badaniach ikonografii i sztuki naskalnej, etnografii, antropologii kulturowej, semantyce, lingwistyce kognitywnej. W ramach każdego z subprojektów zostaną podjęte następujące kroki: 1) wykonanie opisu formalnego danego systemu; 2) określenie, w jaki sposób badany zapis koduje i przekazuje znaczenie; 3) określenie, w jaki sposób znaczenie przekazywane przez badany zapis zależy od kontekstu, w jakim powstał, a w konsekwencji zbadanie jak kontekst wpływa na kodyfikowanie znaczenia. Niniejszy projekt nie tylko skupi badaczy z dwóch państw, ale również połączy specjalistyczną wiedzę i metody wypracowane do badań przedhiszpańskich i współczesnych systemów graficznych oraz różnych regionów kulturowych Ameryki, a w konsekwencji również tradycji akademickich. Dzięki wzajemnej współpracy wszystkich członków projektu możliwa będzie ciągła wymiana idei, spostrzeżeń oraz krytyki, niezbędnych w pracy naukowej i gwarantujących wysoki poziom prowadzonych badań. Umożliwi to udział w światowej dyskusji na temat tradycyjnego podziału społeczeństw na oralne i piśmienne, jak również na temat ogólnej teorii pisma, do rozwoju której przyczyniło się dotychczas niewielu amerykanistów.
Kierownik: dr hab. Katarzyna Dembicz
Czas realizacji: 2019 – 2022
liczba wykonawców 6:
Katarzyna Dembicz - Uniwersytet Warszawski
Xinia Carrillo - Universidad Nacional, Costa Rica (UNA)
Mirosława Czerny – Uniwersytet Warszawski
Helene Roux – badaczka francuska
Ewelina Biczyńska – doktorantka Uniwersytetu Warszawskiego
Pawel Wiechetek – doktorant Uniwersytetu Warszawskiego
Współczesne światowe przemiany implikują coraz intensywniejsze wzajemne oddziaływania między globalnymi siłami polityczno-ekonomicznymi a lokalnymi strukturami społecznymi. Debata nad możliwymi drogami rozwoju wobec wyzwań związanych ze zmianami klimatycznymi, wzrastającymi nierównościami i konkurencyjnością, intensyfikacją migracji, indywidualizacją życia, dotyka również społeczności lokalne, często odcięte od światowego przepływu informacji, jednakże o wiele bardziej podatne na występowanie różnorodnych ryzyk, środowiskowych jak i ekonomicznych. Naszym zamiarem jest zbadanie dylematów rozwojowych wybranych lokalnych społeczności Ameryki Środkowej, stawiając hipotezę iż w ich przypadku, westernizacja sposobu życia jakim są poddawane w ostatnich dziesięcioleciach, między innymi poprzez lokalizację projektów rozwoju infrastruktur gospodarczych, a także ścieranie się wartości cywilizacji zachodniej z tradycjami i wartościami lokalnych kultur, wyraża się w dyskursach i dylematach rozwojowych. Przybierają one bardzo często postać protestów i konfliktów społecznych, wynikających z niezrozumienia obu stron co do tego: czym jest rozwój? oraz jak go poszczególni aktorzy i grupy społeczne postrzegają i rozumieją?
Aby móc zweryfikować postawioną hipotezę, badania będą realizowane zgodnie z następującymi celami:
Badania przeprowadzone zostaną na wytypowanych wcześniej obszarach, objętych procedurą badań wstępnych, na których występowały konflikty społeczne wynikające z lokalizacji wielkich przedsięwzięć infrastrukturalnych, czyli:
Przewidujemy, że projekt realizowany będzie przez 36 miesięcy, dostateczny czas na zebranie, selekcję oraz przetworzenie materiałów, informacji i danych, poprzez zastosowanie różnorodnych metod i technik badawczych. Do podstawowych należą obserwacje terenowe, wywiady pogłębione i ankiety, adekwatne przy badaniu grup i procesów społecznych. Dostarczą one informacji do dalszej analizy.
Obecność w terenie da możliwość przeprowadzenia społecznych badań z zastosowaniem metod jakościowych oraz ilościowych. Powyższe metody i techniki uzupełnione zostaną o kwerendę biblioteczną (dotyczącą prac zwartych, czasopism i dzienników), która pozwoli między innymi na przeprowadzenie analizy dyskursów społecznych oraz analizę zmian ekonomiczno-demograficznych. W tych ostatnich pomocne będą również techniki analizy statystycznej.
W końcowej fazie badań, szczególnie przy formułowaniu wniosków końcowych, pomocna będzie metoda analizy porównawczej.
Proponowany projekt:
Rezultaty badań upowszechnione zostaną poprzez publikacje, zarówno monografie jak i artykuły naukowe, udział w konferencjach naukowych, oraz formy popularnonaukowe jak przygotowanie wystawy, prelekcje i wywiady. Projekt będzie posiadał własny blog naukowy, dzięki któremu będzie można uzyskać bezpłatny dostęp do wyników badań.
Konkurs: SONATA 16
Kierownik projektu: dr Michał Obszyński
Okres realizacji: 2021-2024
Jednostka: Uniwersytet Warszawski, Wydział Neofilologii
Projekt stawia sobie za cel prześledzenie statusu literatury jako jednej z dziedzin kultury w intelektualnym dyskursie kongresów i festiwali poświęconych sztuce Czarnych od 1956 roku do dzisiaj. Obejmując szereg wydarzeń takich jak Kongresy Czarnych Pisarzy i Artystów (Paryż, 1956 i Rzym, 1959), przez serię festiwali panafrykańskich, które odbyły się w latach 1960 i 1970, aż po jeden z największych festiwali literackich w świecie francuskojęzycznym, Étonnants Voyageurs (i jego pozaeuropejskie edycje w latach 2000- 2013), projekt zakłada analizę miejsca i roli literatury w różnorodnych koncepcjach kultury i sztuki krajów postkolonialnych (lub, w zależności od momentu historycznego, walczących o niepodległość), które to koncepcje przedstawione zostały w ramach samych kongresów lub, w przypadku festiwali, w ramach konferencji towarzyszących głównym wydarzeniom festiwalowym. W ramach planowanych prac analizie poddane zostaną wypowiedzi takich pisarzy i intelektualistów jak Aimé Césaire, Léopold Sedar Senghor, Richard Wright, Jacques Stephen Alexis, René Depestre, Frantz Fanon, Stanislas Spero Adotevi, Henri Lopes, Sékou Touré, Albert Memmi, Lamine Niang, Michel Le Bris czy Alain Mabanckou. Badania, sytuującej się w zakresie socjokrytyki, zakładają dogłębne osadzenie poszczególnych wydarzeń w charakterystycznym dla każdego z nich kontekście społecznopolitycznym, szczegółową analizę dyskursu towarzyszącego jak również konfrontację wyników tych etapów z indywidualnymi świadectwami uczestników kongresów i festiwali. Projekt zakłada zatem prace w ujęciu interdyscyplinarnym, koncentrując się równocześnie na postulatach i programach dotyczących bezpośrednio literatury. Część z wydarzeń, które wchodzą w zakres planowanych badań świętowało dość niedawno swoje jubileusze, z racji czego niektóre z nich stały się przedmiotem ponownego zainteresowania badaczy (mamy tu na myśli głównie Drugi Kongres Czarnych Pisarzy i Artystów z Rzymu, z 1959 roku) lub zostały upamiętnione przez współczesne edycje (Drugi Festiwal Panafrykański, który odbył się w 2009 roku w Algierze i Międzynarodowy Festiwal Sztuki Czarnych, którego trzecią odsłonę zorganizowano w 2010 roku w Dakarze). Chronologia jest tutaj zatem jednym z motywów podjęcia planowanej tematyki. Głównym natomiast powodem, który stoi za projektem jest chęć dogłębnego i całościowego prześledzenia intelektualnego metadyskursu literackiego towarzyszącego wybranym wydarzeniom, co dotychczas nie zostało jeszcze wykonane, lub częściowo tylko mieści się w ramach rozproszonych prac badawczych. Dodatkowym celem będzie zwrócenie uwagi na różnorodność omawianych koncepcji, co przekłada się na niejednoznaczność poszczególnych idei i założeń. Projekt zakłada wychwycenie wzajemnych powiązań i transferów idei pomiędzy poszczególnymi wydarzeniami w kontekście ich społeczno-politycznych uwarunkowań. Pozwoli to na przedstawienie pełniejszego niż dotychczas obrazu literatury jako jednego z obszarów ekspresji artystycznej społeczeństw postkolonialnych. Koncentrując się na wypowiedziach pisarzy oraz tekstach, które biorą literaturę za główny punkt odniesienia, celem projektu będzie ukazanie jak estetyczno-społeczne programy literackie zmierzają od dezalienacji postkolonialej do twórczości głoszącej pełną niezależność ideologiczną, przechodząc przez etapy takie jak zerwanie z redukcjonizmem rasowym, afirmacja nacjonalistyczna oraz utopijne w swej naturze koncepcje panafrykańskie, wszystko to, zachowując wyczulenie na wzajemne zapożyczenia i interferencje pomiędzy poszczególnymi koncepcjami i programami jak również na nurty poboczne, które wyrażają się niejako na marginesie głównych postulatów.
Konkurs: SONATA BIS 10
Kierownik projektu: dr hab. Justyna Włodarczyk
Okres realizacji: 2021-2024
Jednostka: Uniwersytet Warszawski, Wydział Neofilologii
Żyjemy w czasach wielu kryzysów, wśród których można wymienić katastrofę klimatyczną, masowe wymieranie gatunków, czy przemysłowy chów zwierząt. Interdyscyplinarne studia nad zwierzętami (animal studies) oraz humanistyka środowiskowa (environmental humanities) tworzą krytyczny metadyskurs, który pozwala na lepsze zrozumienie podstawowych problemów doby Antropocenu oraz strategii estetycznych stosowanych w literaturze i kulturze do przedstawiania tych problemów. Innymi słowy, dyskursy te mówią o tematach ważnych, ale przykrych. Ten projekt stara się jednak odwrócić dominującą w animal studies optykę i przyjrzeć się tekstom literatury i kultury, które nie przedstawiają „negatywów”, ale proponują idylliczne wizje harmonii międzygatunkowej. Proponuje zatem, aby w poważny sposób potraktować współczesne teksty kultury, które zwykle postrzegamy jako lekkie i przyjemne. Osiągnięciu tego celu ma służyć zestawienie współczesnych tekstów kultury popularnej z wcześniejszymi (od poł. XIX wieku) wyobrażeniami harmonii między ludźmi i zwierzętami. Współcześnie, tego rodzaju teksty kultury otaczają nas zewsząd, ale nie są traktowane poważnie, widzimy w nich chwilę wytchnienia między zajmowaniem się ważnymi tematami – w mediach społecznościowych historie o kociej mamie adoptującej mysie dziecko czy o kojocie pomagającym borsukowi przejść przez jezdnię z łatwością osiągają status „wirali”. Podobnie rzecz ma się z popularnymi narracjami o przyjaźni między człowiekiem a zwierzęciem: uratowanie zabiedzonego psa zmienia życie do tej pory samolubnego człowieka. Czy tego rodzaju słodkie (ang. cute) i wzruszające teksty, konsumowane zazwyczaj dość naiwnie, stanowią reakcję na poważne problemy doby Antropocenu? Swoisty wentyl bezpieczeństwa? Projekt proponuje przyjrzenie się wyobrażeniom harmonii międzygatunkowej w kulturze anglosaskiej od połowy wieku XIX, aby lepiej zrozumieć konteksty otaczających nas dzisiaj obrazów i narracji, a także prześledzić ewolucję odczytań tego rodzaju tekstów. Sięga również do kontekstów jeszcze wcześniejszych jako punktów odniesień, np. do sielanki czy kontekstów biblijnych. Osadzenie współczesnych przedstawień w pewnym kontekście historycznym pozwoli na lepsze zrozumienie roli, którą obecnie spełniają tego rodzaju narracje. Stworzy możliwość dostrzeżenia pewnej ciągłości i podobieństw między gatunkami uznawanymi za rozbieżne, a jednocześnie na podkreślenie tego, że wizualnie czy narracyjnie podobne teksty mogły być odczytywane zupełnie inaczej w różnych okresach i kontekstach. Projekt analizuje zarówno teksty proponujące całościowe rozwiązania prowadzące do harmonijnych relacji międzygatunkowych (np. w literackich utopiach) jak również teksty podające przykłady „pożądanych” jednostkowych harmonijnych relacji. Aby umożliwić rzetelną analizę różnorodnych tekstów kultury, zespół badawczy składa się z badaczy specjalizujących się w kilku polach badawczych w obrębie amerykańskiego i brytyjskiego literaturoznawstwa i kulturoznawstwa.
Konkurs: OPUS 20
Kierownik projektu: dr hab. Katarzyna Moszczyńska-Dürst
Okres realizacji: 2021-2025
Jednostka: Uniwersytet Warszawski, Wydział Neofilologii
Literatura autobiograficzna, choć zróżnicowana i wielowątkowa, tworzy we współczesnej literaturze argentyńskiej (2000-2020) wyraźny, oddzielny nurt. Pisarze różnych pokoleń, włączając się w różnorodne prądy światopoglądowe i artystyczne prezentują poprzez swoje autonarracje szczególny punkt widzenia zarówno na teraźniejszość (zaangażowanie w działalność ruchów społecznych, doświadczenie wykluczenia, cielesność, procesy tożsamościowe), jak i najbliższą przeszłość (dyktatura, opór, postpamięć). Rosnącemu zainteresowaniu czytelników ucieleśnionymi tekstami autobiograficznymi pisarzy argentyńskich nie towarzyszą prace teoretyczne, ani refleksja metodologiczna. Najnowsza literatura autobiograficzna, choć niezwykle oryginalna, nie doczekała się też w Argentynie syntetycznego, zbiorczego omówienia, mimo że są to teksty intrygujące teoretycznie i istotne społecznie. Celem projektu jest wyjście naprzeciw temu zapotrzebowaniu, czyli zbadanie i opisanie najnowszych tendencji (2000-2020) związanych z rozwojem life- and memory- writing oraz rekonceptualizacja badań nad ucieleśnionym pisarstwem autobiograficznym.
Konkurs: OPUS 21
Kierownik projektu: dr Ewelina Magdalena Wnuk
Okres realizacji: 2022-2025
Jednostka: Uniwersytet Warszawski, Wydział Neofilologii
TYTUŁ PROJEKTU: Niemożliwe" czasowniki w języku maniq: Semantyczne badanie na pograniczach wyrażalności i leksykalizacji
Projekt skupi się na dwóch takich tezach mówiących o granicach znaczeniowych i oceni je w czasownikach dotychczas mało zbadanego języka maniq (członku rodziny austroazjatyckiej, używanym w Tajlandii przez trzystuosobową społeczność zbieraczy-łowców), który posiada rzadki profil pod kątem kodowania znaczeń.
Pierwsza teza o domniemanej granicy znaczeniowej, którą zajmie się projekt jest związana z niewysławialnością pewnych aspektów wyglądu ludzkiej twarzy. Badania sugerują, że ludzie mają trudność z opisem szczegółów wyglądu twarzy, zwłaszcza tak, żeby ktoś inny mógł rozpoznać opisywaną osobę. Nie wiemy jednak, jak użytkownicy różnych języków radzą sobie z tym wyzwaniem i czy ich języki różnią się pod względem bogactwa i szczegółowości słownictwa wyglądu twarzy. Projekt zajmie się tą luką w naszej wiedzy i zbada jak trudne jest opisywanie twarzy w języku maniq, porównując go do języka polskiego jako reprezentanta rodziny języków indoeuropejskich
Druga teza, którą zajmie się projekt mówi, że znaczenia czasowników są ograniczone uniwersalną zasadą „Komplementarności Sposobu i Rezultatu”, według której pojedynczy czasownik może wyrażać albo sposób (np. szorować, gramolić się), albo rezultat (np. złamać, zejść), a czasowniki wyrażające oba te elementy równocześnie są niemożliwe.
Wspólnie, badania z obu części projektu przyczynią się do odpowiedzi na pytanie czy proponowane granice znaczenia są prawdziwymi granicami ludzkiego języka czy raczej sygnalizują pewne elastyczne ograniczenia, które w odpowiednich warunkach językowych i kulturowych mogą być przełamane. Wyniki pomogą poszerzyć naszą wiedzę na temat obu obszarów znaczeniowych o mało zbadany typ języka i rzucą nowe światło na zagadnienie znaczenia czasowników w języku.
Konkurs: OPUS 21
Kierownik projektu: dr Araceli Rojas Martinez Gracida
Okres realizacji: 2022-2025
Jednostka: Uniwersytet Warszawski, Wydział Neofilologii
Odkodowywanie tonalamatl: nowy komentarz interpretacyjny do Kodeksu Laud w świetle jego materialnego wsparcia, procesu pisania i wiedzy o kalendarzu wśród rdzennej ludności
Celem tego projektu jest opracowanie i przygotowanie książki z nową interpretacją Kodeksu Laud. Ten przedhiszpański manuskrypt przetrwał niszczenie rdzennych materiałów religijnych w XVI wieku, kiedy Hiszpanie przybyli na tereny dzisiejszego Meksyku i Ameryki Środkowej. W czasach przedkolonialnych takie księgi były używane przez kapłanów, którzy specjalizowali się w dywinacji i rytuałach związanych z kalendarzem 260-dniowym. W języku Azteków, nahuatl, nazywano je tonalamatl czyli "Księgami przeznaczenia". Obecnie zachowało się tylko pięć z tych przedhiszpańskich rękopisów, z których wszystkie znajdują się w zbiorach muzeów i bibliotek w Europie. Kodeks Laud, przechowywany obecnie w Bibliotece Bodlejańskiej w Oksfordzie (Wielka Brytania), jest najmniej opracowanym i tym samym zrozumianym kodeksem tej grupy. Jest to również rękopis zawierający najwięcej rycin związanych ze śmiercią, takich jak czaszki, szkielety, bóstwa śmierci, szczątki ludzkie i ofiary z ludzi. Często uważa się, że sceny te prezentują brutalne rytuały z rozczłonkowaniem ciał i masowym przelewaniem krwi. Pogląd ten rozwinął się w dużej mierze przez wzgląd na kroniki kolonialne, które pisali Hiszpanie opisując kulturę i religię ludów Mezoameryki. Ich treść pomagała uzasadnić program trwającej 300 lat kolonizacji hiszpańskiej, której następstwami są wciąż istniejące wykluczenie rdzennych mieszkańców tego regionu i niedostatek w ich społecznościach. Projekt ten próbuje nadać inną perspektywę scenom przedstawianym w tego typu przykładach dziedzictwa, w szczególności Kodeksowi Laud, w rzeczywistości posiłkując jego rozszyfrowanie wiedzą, pochodzącą z wciąż wykorzystywanego 260- dniowego kalendarza i jego symbolicznych skojarzeń wśród samej rdzennej ludności.
Konkurs: PRELUDIUM 20
Kierownik projektu: mgr Tomasz Jan Łuszczek
Okres realizacji: 2022-2025
Jednostka: Uniwersytet Warszawski, Wydział Neofilologii
TYTUŁ PROJEKTU: Palatalizacja i powiązane procesy fonologiczne w gwarze podhalańskiej na podstawie gwary wsi Dzianisz. Analiza w ramach teorii optymalności.
Niniejszy projekt ma dwa cele: ogólnojęzykoznawczo-teoretyczny oraz opisowy. Celem ogólnojęzykoznawczo-teoretycznym jest włączenie się w dyskusję na temat adekwatności teorii optymalności jako modelu fonologicznego. Celem deskryptywnym jest zebranie danych i przeprowadzenie ich analizy w taki sposób, ażeby odkryć rządzące gwarą podhalańską (w szczególności jej realizacją we wsi Dzianisz) reguły fonologiczne oraz generalizacje. Ten cel jest istotny, ponieważ gwara podhalańska nie została jak dotąd profesjonalnie opisana zgodnie ze współczesną metodologią językoznawczą. Jest to sprawa ważna, gdyż gwara ta stanowi istotny fragment polskiej kultury językowej. A zatem, niniejszy projekt nie jest tylko studium teoretycznym. Jest on próbą dokumentowania i archiwizacji unikalnego systemu polskiej kultury językowej. Ta próba winna być podjęta jak najszybciej, ponieważ gwara podhalańska ma niebezpiecznie powiększające się znamiona zanikającego systemu gramatycznego.
Gwara mówiona we wsi Dzianisz jest częścią gwary podhalańskiej. Przeprowadzone przeze mnie badanie pilotażowe dowodzi, że fonologiczna struktura tej gwary różni się znacząco od struktury języka ogólnopolskiego. Wychwycenie i opisanie tych różnic jest dużym wyzwaniem dla teorii optymalności, która dotychczas nie była używana do opisu wysoko skomplikowanych systemów palatalizacji.
Konkurs: PRELUDIUM 20
Kierownik projektu: mgr Paweł Arkadiusz Wiechetek
Okres realizacji: 2022-2025
Jednostka: Uniwersytet Warszawski, Wydział Neofilologii
TYTUŁ PROJEKTU: Kotwica transformacji: hydroelektrownia Itaipu jako prekursorka Zielonego Nowego Ładu terytorialnego
Niniejszy projekt badawczy mierzy się z problemem przełożenia makro-dyskursu ZNŁ na konkretne międzysektorowe działania, w ramach konkretnych terytoriów, inicjowane przez lokalne podmioty "państwa przedsiębiorczego". Analizowana jest również adekwatność "zorientowanej na misje" polityki terytorialnej z okresu Wielkiej Depresji w odniesieniu do obecnie proponowanych rozwiązań. Punkt wyjścia stanowi stworzony na potrzeby projektu model teoretyczny tzw. organizacji kotwiczącej ("Anchor"), łączący w sobie założenia nurtów sektorowego i terytorialnego. (Transition) Anchor miałby zatem dynamizować i nadawać spójny charakter procesowi wdrażania NZŁ w obrębie swojej strefy wpływów. Badanie weryfikuje możliwość wdrożenia tego typu rozwiązań w kontekście sektora energetycznego, który przez część obserwatorów postrzegany jest jako hamulec ("veto incumbent"), przez innych natomiast jako potencjalna awangarda ZNŁ.
Model "zorientowanej na misję organizacji kotwiczącej" testowany jest w ramach analizy przypadków 3 państwowych przedsięwzięć energetycznych: Tennessee Valley Authority (TVA) stanowiąca najbardziej emblematyczną inicjatywę rooseveltowskiego Nowego Ładu (1933-1944); Itaipu Binacional, która adaptuje model TVA do kontekstu współczesnej agendy rozwojowej (2003- 2016); oraz Kostarykański ICE. W ramach każdego z 3 przypadków analizowana jest tzw. "konfiguracja KMR" (kontekst-mechanizm-rezultat). Konfiguracje są badane przy użyciu metody rozszerzonego przypadku (ECM) opartej na ujęciu etnograficznym. Badania terenowe obejmują m. in. prowadzenie obserwacji uczestniczącęj, wywiadów, focus groups, jak również realizację eseju audiowizualnego. "Konfiguracje KMR" zaobserwowane w ramach studium przypadku Itaipu, porównywane są kontrfaktualnie (scenariusze alternatywne w ramach tego samego przypadku); retrospektywnie (w odniesieniu do przypadku TVA) i prospektywnie (w odniesieniu do przypadku ICE). Wynikiem badań ma być nowy ugruntowany empirycznie model "zorientowanej na misję organizacji kotwiczącej" (rekonstrukcja teorii).
Konkurs: MINIATURA 5
Kierownik projektu: dr Kamil Seruga
Okres realizacji: 2022-2024
Jednostka: Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich
Staż naukowy na Uniwersytecie w Granadzie.
Konkurs: ERASMUS+
Kierownik projektu: prof. ucz. dr hab. Romuald Gozdawa-Gołębiowski
Okres realizacji: 2020-2023
Jednostka: Instytut Anglistyki
Top-quality language provision (knowledge and skills) for university students is a sine qua non for the implementation of social ideals, espoused by the European Union and indispensable in the global village. Student mobility, competitive job markets, development of pan-European economy and geo-political cohesion all require that university graduates be offered every possible chance to master a shared communication tool, a contemporary lingua franca. To ensure that English successfully continues to perform the role of a communicative and informative system, able to meet the increasingly complex everyday discourse demands, the teaching goals, techniques and didactic resources all need to undergo a methodological overhaul. Our model addresses these issues, by proposing content-based packages for EHE (English for Higher Education) instruction, conducive to the development of “education for citizenship”. To respond to the most pressing communicative needs of united Europe, this project looks at English language tuition. Should the model prove successful, however, it is applicable to other natural languages and competence levels. This is so because a foreign language is taught through a carefully selected sequence of content units, each reflecting a different academic domain and an appropriately adjusted lexico-grammatical inventory. The manual for teachers, one of the project’s outputs, will contain essential background reading, familiarizing instructors with the potentially new subject areas in an accessible, userfriendly way. The TE-Con3 materials, both for teachers and students, will be available as an open-access resource on a multimedia platform (MUL-TECON), designed for the purposes of the Project.
strona www: https://tecon3.wn.uw.edu.pl
Konkurs: NAWA
Kierownik projektu: dr Agnieszka Jezierska-Wiśniewska
Okres realizacji: 2019-2020
Jednostka: Instytut Germanistyki
Przedmiotem umowy była organizacja warsztatów interkulturowych dla pracowników uczelni w ramach IV polsko -niemieckiej konferencji studenckiej.
Projekt wspierany przez Polsko-Niemiecką Fundację na Rzecz Nauki (PNFN)
Kierownik projektu: dr hab. Anna Just
Okres realizacji: 2018-2020
Jednostka: Instytut Germanistyki
Inwentaryzacja niemieckojęzycznych rękopisów ze zbiorów Gabinetu Rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie” jest wspólnym projektem studentów, doktorantów, naukowców i badaczy z Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Kraju Saary i Gabinetu Rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, mającym na celu wykonanie ogólnego opisu nieopracowanych katalogowo niemieckojęzycznych rękopisów z kolekcji Gabinetu Rękopisów BUW, które zostały zakupione lub przekazane w darze Bibliotece po 1945 roku. Baza źródłowa liczy niemal 500 jednostek rękopiśmiennych, które przed wojną znajdowały się w różnych kolekcjach państwowych i prywatnych. Są to m.in. zbiory Biblioteki przy kościele ewangelicko-augsburskim Św. Trójcy w Kamiennej Górze na Śląsku (Wallenberg-Fenderlinsche Bibliothek zu Landeshut), biblioteki przy kościele ewangelicko-augsburskim w Gdańsku zabezpieczone w Sobowidzu k. Gdańska, książąt Carolath-Beuthen w Carolath (Siedlisko) na Śląsku, książąt Schaffgotschów z Cieplic na Dolnym Śląsku, biblioteki książąt Hessen-Darmstadt oraz zbiory z innych mniejszych kolekcji i pojedyncze egzemplarze. Rękopisy pochodzą z XV-XIX wieku. Opis rękopisów ma nie tylko zmniejszyć deficyt wiedzy na temat zbiorów rękopiśmiennych w Polsce, lecz również powiększyć stan wiedzy o bibliotekach, których zbiory trafiły do kolekcji Gabinetu Rękopisów BUW oraz o wcześniejszych właścicielach tych rękopisów. Ponadto badanie zawartości rękopisów pozwoli poznać piśmiennictwo niemieckie z pogranicza polsko-niemieckiego (autorów, problematykę, gatunki tekstów) i jednocześnie jego osadzenie w dziejach i kulturze terenów, na których współistniało dziedzictwo różnych narodów, języków i kultur.
Projekt wspierany przez Instytut Współpracy Polsko – Węgierskiej im. W. Felczaka
Kierownik projektu: mgr Ildikó Kozak
Okres realizacji: 2020
Jednostka: Katedra Hungarystyki
Celem przedsięwzięcia jest przybliżenie Polakom (młodzieży i dorosłym) w sposób przyjemny, kreatywny i interaktywny podstaw języka węgierskiego oraz wyposażenie ich w podstawową kompetencję komunikacyjną o Węgrzech, co pozwoli im na kontynuowanie nauki. Projekt zakłada dalszą realizacje przedsięwzięcia w celu opracowania kursów na kolejnych poziomach nauczania języka węgierskiego. Przyczyni się to do pogłębiania współpracy polsko – węgierskiej i wzrostu zainteresowania historią i kulturą Węgier. Rezultatem przedsięwzięcia będzie strona internetowa z darmowym i ogólnodostępnym kursem języka węgierskiego na poziomie startowym, promocja języka i kultury węgierskiej oraz wzmocnienie kontaktów polsko – węgierskich.
Kierownik projektu: Ewa Wojno-Owczarska (UW)
Celem międzynarodowego projektu naukowo-badawczego Topographien der Globalisierung / Topographies of Globalization jest refleksja na temat różnorodnych problemów współczesnego świata występujących na skalę globalną.
Badania prowadzone w ramach projektu obejmują takie zagadnienia, jak: rola spuścizny kulturowej i tożsamość narodowa w epoce globalizacji; uwarunkowania ekonomiczne ludzkiej egzystencji; następstwa kryzysu ekonomicznego, społecznego i politycznego (m. in. bezrobocie i migracje); różnorodne zagrożenia na skalę globalną (m. in. zmiany klimatu i międzynarodowy terroryzm) oraz związane z nimi katastroficzne wizje przyszłości prezentowane w utworach literackich.
Do rezultatów projektu należą:
Project number – 600478-EPP-1-2018-1ES-EPPJMO-NETWORK
Okres realizacji: 30/09/2018 – 30/09/2022
Jednostka Koordynująca: CIDOB - Barcelona Centre for International Affairs, główny koordynator dr Anna Ayuso
Liczba instytucji w konsorcjum:11
Koordynator ze strony Uniwersytetu Warszawskiego: prof. ucz. dr hab. Katarzyna Dembicz
Streszczenie:
The Europe-Cuba Forum is an initiative that began in 2017 and involves a consortium of 11 leading institutions with consolidated experience in researching Cuban affairs and relations between Europe and Cuba.
The creation of the Jean Monnet Network Europe-Cuba Forum will allow the economic, political, social and institutional reform processes underway on the island that are so necessary for increasing its global, regional and interregional integration to be analysed
The project aims to give impetus to the new stage of constructive engagement in relations between Cuba and the European Union (EU) following the signing of the Political Dialogue and Cooperation Agreement (PDCA) in December 2016. It will engage from an academic perspective, but also provide proposals for action.
Through the PDCA the EU becomes a privileged partner for Cuba that is willing to cooperate in the reform process and to accompany the country in the new phase of opening up and change begun by the Raúl Castro government and continued by his successor, Miguel Díaz-Canel.
The agreement will improve cooperation and permit greater Cuban integration in EU-Caribbean relations and in the regional programmes of the EU-CELAC (Community of Latin American and Caribbean States) strategic partnership.
Common methodology and shared research between Cuban and European academic centres and institutions will promote the exchange of mutual experiences in terms of structural reforms, regional integration, socioeconomic modernisation and interregionalism.